Brochure (PDF): ‘Hoe strijden voor toegankelijk en kwaliteitsvol (hoger) onderwijs?’

Beschrijving

Deze brochure is een herwerkte versie van een brochure die we in 2005 schreven. We stonden toen aan de vooravond van een strijdbeweging in het hoger onderwijs. Deze beweging richtte zich tegen de aankondiging van een nieuw financieringsmodel onder minister Vandenbroucke. Het was een periode van grote neoliberale hervormingen in het hoger onderwijs met onder meer de Bolognahervormingen en de invoering van het bachelor-mastersysteem. We schreven dat deze hervormingen in een strategie pasten bestaande uit “het afbouwen van het door de overheid gesubsidieerde hoger onderwijs, en de vervanging door een marktgerichte private onderwijssector, waarbij winst en concurrentie belangrijker zijn dan degelijk en betaalbaar onderwijs voor iedereen”.

Vandaag, achttien jaar later, merken we helaas dat veel van onze voorspellingen zijn uitgekomen. De voorbije jaren gingen de inschrijvingsgelden omhoog: voor niet-Europese studenten, voor voortgezette opleidingen zoals de manama’s, en in 2014 voor alle studenten. De afgelopen jaren vond een verdere afbouw plaats van de statuten van het personeel. Steeds meer onderzoekers en lesgevers werken onder tijdelijke en precaire statuten, de werkdruk op het personeel neemt toe, net als de concurrentie tussen instellingen. Men bespaart ook op studentenvoorzieningen zoals resto’s, huisvesting en sociale diensten, waardoor steeds meer studenten moeten werken om hun studies te betalen. Het hoger onderwijs kraakt onder de voortdurende besparingen en tekorten, ondanks de beloftes die in 2008 werden gemaakt bij de invoering van het financieringsdecreet Vandenbroucke.

Zo is het duidelijk dat kwaliteitsvol en democratisch (hoger) onderwijs onmogelijk is onder het kapitalisme. Ook onze universiteiten en hogescholen worden onderworpen aan de winstlogica van het systeem.

Hoger onderwijs wordt niet langer gezien als een openbare dienst aan de bevolking, met als doel goed opgeleide en kritische burgers te vormen. Het kapitalisme maakt hoger onderwijs en onderzoek tot een marktproduct, waarbij de wetten van de winstmaximalisatie spelen: het moet zo goedkoop mogelijk georganiseerd worden, en liefst op maat van het bedrijfsleven. De aanhoudende besparingen op studentenvoorzieningen maakt ook dat die sectoren interessant worden voor private investeerders: nu reeds maken proberen immobedrijven beleggers te lokken door expliciet te stellen dat de grote schaarste aan studentenkoten winsten kan opleveren die ver boven de martkgemiddelen uitstijgen. Zo wordt ons hoger onderwijs een winsttool voor de kapitalistische elite, waarbij studenten en personeel het gelag betalen.

Maar er ontstaan ook nieuwe elementen van strijd: protest tegen de besparingen aan verschillende instellingen en een groter bewustzijn rond de tekorten in het hoger onderwijs. De drie vakbonden in het hoger onderwijs organiseren acties met de eis om een publieke herfinanciering.

In deze context brengen wij – LSP en ALS – een geactualiseerde brochure uit. Eerst gaan we de geschiedenis van het onderwijs na, met specifieke aandacht voor het hoger onderwijs in België. Vervolgens analyseren we de neoliberale structuren van het hoger onderwijs in Vlaanderen en het hedendaagse besparingsbeleid en haar uitwassen. Daarna ontwikkelen we een strategie om te strijden tegen de besparingen en tenslotte formuleren we een programma voor socialistisch onderwijs. Het opzet van deze brochure is om inzicht te bieden in de huidige context van besparingen en zodoende een bijdrage te leveren aan de organisatie van de strijd voor meer middelen voor het hoger onderwijs.